ลูกเดือยหรือในภาษาจีนเรียกว่า (薏苡仁) เป็นธัญพืชซึ่งในทางการแพทย์แผนจีนถือว่ามีสรรพคุณทางยาสามารถขับความร้อนชื้นออกจากร่างกายได้ ดังนั้นการกินลูกเดือยจึงช่วยขจัดพิษร้อนชื้น ลดการเกิดสิว ลด-ควบคุมน้ำหนักได้ แต่ใครจะรู้เล่าว่าสรรพคุณที่ดีของลูกเดือยนั้นก็แฝงไว้ด้วยความหมายอันสุดเจ็บปวดที่เกิดขึ้นจริงดั่งในละคร
เรื่องราวเกิดขึ้นจริงสมัยราชวงศ์ฮั่นตะวันออกยุคของฮ่องเต้กวงอู่ (ปีคศ 5-57) มีแม่ทัพที่ชื่อว่าหม่าหยวน (马援) เป็นแม่ทัพที่มีชื่อเสียงทั้งด้านการทหารและการทูต หลังจากได้รับการแต่งตั้งจากฮ่องเต้กวงอู่ตี้ให้เป็นแม่ทัพใหญ่แล้วก็นำทัพขึ้นเหนือล่องใต้ไปสู้รบได้ชัยชนะทั่วทุกสารทิศ
ครั้งหนึ่งฮ่องเต้กวงอู่ให้หม่าหยวนนำทัพไปปราบกบฏที่เมืองเจียวลู่(ปัจจุบันเป็นส่วนของฮานอย-ประเทศเวียดนาม) ด้วยสภาพอากาศร้อนชื้นอย่างมากและมีการแพร่ระบาดของโรคมาลาเรีย พลทหารของหม่าหยวนส่วนใหญ่มาจากทางเหนือไม่สามารถปรับตัวเข้ากับสภาพอากาศจึงล้มป่วยลง ทำให้หม่าหยวนกัวงลใจอย่างมาก
ในเวลานั้นมีชาวบ้านในท้องถิ่นมาหาเขาและบอกเขาว่าการกินลูกเดือยสามารถขจัดพิษร้อนชื้นรักษาโรคมาลาเรียได้ หม่าหยวนเลยขอให้ชาวบ้านหาลูกเดือยมาต้มทำเป็นโจ๊กให้ทหารกิน ทำให้อาการป่วยของทหารดีขึ้นได้อย่างรวดเร็วและต่อสู้ข้าศึกได้รับชัยชนะในที่สุด หม่าหยวนจึงคิดว่าลูกเดือยนั้นเป็นของกินที่มหัศจรรย์มาก
ก่อนถอนทัพกลับเมืองหลวง เขาขอให้ทหารนำเกวียนหนึ่งคันรถไปบรรทุกลูกเดือยเพื่อนำลูกเดือยกลับไปปลูกที่เมืองหลวง ณ เวลานั้นหม่าหยวนเป็นที่ไว้ใจและโปรดปรานของฮ่องเต้อย่างมาก ทำให้หม่าอู่（马武）โหวยู่ (侯昱) และเหล่าขุนนางในวังอิจฉาริษยา จึงปล่อยข่าวลวงกับฮ่องเต้เพื่อใส่ร้ายหม่าหยวน โดยกล่าวกับฮ่องเต้ว่า “ของที่หม่าหยวนนำกลับมาในรถนั้นคือไข่มุก (เนื่องจากเมล็ดลูกเดือยของทางใต้มีขนาดค่อนข้างใหญ่และดูเหมือนไข่มุก) หมาหย่วนเห็นแก่ตัวยักยอกเอาไข่มุกมาเก็บไว้ที่บ้านตัวเองไม่ส่งมอบให้กับฮ่องเต้” เมื่อฮ่องเต้ได้ยินเหล่าขุนนางพูดก็ทำให้หลงเชื่อและโกรธหม่าหยวนมากฮ่องเต้เลยลดบทบาทหน้าที่การงานของหม่าหยวนลงพร้อมกับไม่ติดต่อกับหม่าหยวนอีกเลยตั้งแต่นั้นมาหม่าหยวนเป็นบุคคลที่มีอิทธิพลมาก จึงไม่มีใครกล้าบอกความจริงกับฮ่องเต้เลยจนกระทั่งหม่าหยวนเสียชีวิตลง งานศพถูกจัดขึ้นอย่างเร่งรีบส่วนฮ่องเต้ก็ไม่ไปงานศพจึงทำให้ไม่มีใครกล้าไปงานศพของหม่าหยวนด้วยเช่นกัน
ความจริงถูกปิดไว้จนกระทั่งภรรยาและลูกๆของหม่าหยวนรู้ความจริงเข้า ภรรยาของหม่าหยวนจึงเขียนหนังสือร้องทุกข์ถึงฮ่องเต้เพื่อขออภัยโทษอย่างต่อเนื่องถึงหกครั้ง ซึ่งในครั้งที่หก ฮ่องเต้ได้นำสาส์นที่ภรรยาของหม่าหยวนเขียนไว้ขึ้นมาดู ถึงพึ่งรู้ในภายหลังว่าที่แท้จริงแล้วสิ่งที่อยู่บนรถคือลูกเดือยนั่นเอง ดังนั้นคนรุ่นหลังจึงใช้สำนวน “薏苡明珠”、“薏苡之谤” เพื่ออธิบายถึงความทุกข์ทรมานที่เกิดจากการถูกใส่ร้ายหรือการไม่ได้รับความเป็นทำธรรมนั่นเอง
อ้างอิง/ที่มาhttps://www.163.com/dy/article/H81TGS7O053468YG.html#:~:text=%E4%BA%A4%E8%B6%BE%E6%B0%94%E5%80%99%E6%BD%AE%E6%B9%BF%EF%BC%8C%E7%98%B4%E6%B0%94%E4%B8%A5%E9%87%8D,%E4%BB%97%E6%89%93%E5%BE%97%E5%BE%88%E6%88%90%E5%8A%9F%E3%80%82