ช่วงนี้หลายพื้นที่ในประเทศไทยมีอุณหภูมิสูงเกิน 40 องศาเซลเซียสเป็นที่เรียบร้อยแล้ว ความร้อนที่แผดเผาอย่างดุเดือดเช่นนี้ ทำให้หลายคนต้องหาวิธีคลายร้อนในแบบฉบับของตัวเอง ไม่ว่าจะเป็นการเปิดแอร์เย็นฉ่ำ กินไอติมหรือเครื่องดื่มให้พอชื่นใจ แต่คุณรู้หรือไม่ว่า ในอดีตที่ไม่มีเครื่องใช้ไฟฟ้าเป็นตัวช่วยบรรเทาความร้อน คนสมัยก่อนเค้าคลายร้อนกันยังไง บทความนี้จะนำคุณไปรู้จักเทคนิคคลายร้อนแบบจึ้งของคนจีนโบราณกัน
วิธีคลายร้อนแบบที่ 1 ห้องโถงชิงเหลียง (清凉殿)
คำว่า “ชิงเหลียง (清凉) ” ในที่นี้หมายถึง ความเย็นสบาย ซึ่งวิธีการทำห้องโถงเย็นสบาย (ไม่ใช่ห้องเย็นในโรงพยาบาลนะจ๊ะ) หรือ ชิงเหลียงเตี้ยน ของคนจีนโบราณ ก็คือ การนำน้ำแข็งใส่ลงไปในโถพอร์ซเลน (瓷缸) ขนาดใหญ่ จากนั้นจึงนำโถไปวางไว้ในห้องเพื่อลดอุณหภูมิห้อง ซึ่งวิธีการนี้เริ่มใช้กันตั้งแต่สมัยราชวงศ์ฉิน ต่อมาในสมัยราชวงศ์โจว ผู้คนเริ่มใช้ห้องเก็บความเย็นเพื่อเก็บก้อนน้ำแข็งในฤดูหนาวเอาไว้ใช้ในฤดูร้อน พอมาถึงราชวงศ์ฮั่น มีการสร้าง “ห้องโถงชิงเหลียง” ไว้ในพระราชวัง ภายในยังประกอบไปด้วยอุปกรณ์ทำความเย็นหลายรูปแบบ เช่น การนำหินมาทำเป็นเตียงนอน ใช้ถาดคริสตัลวางก้อนน้ำแข็ง เป็นต้น จนมาถึงช่วงปลายยุคราชวงศ์ถัง มีคนค้นพบว่าเมื่อดินประสิวละลายในน้ำ มันจะดูดซับความร้อนจำนวนมาก และสามารถทำให้น้ำเย็นลงจนแข็งตัวได้ จากนั้นเป็นต้นมา ผู้คนจึงสามารถทำน้ำแข็งกันเองได้ในฤดูร้อน
ส่วนปุถุชนคนธรรมดาก็จะใช้วิธีขุดบ่อน้ำลึกในห้องโถงหรือห้องที่ต้องการความเย็น จากนั้นนำฝามาวางปิดปากบ่อไว้ แล้วเจาะรูบนฝาปิด พอถึงฤดูร้อนก็จะมีลมเย็นไหลผ่านรูออกมา สามารถลดอุณหภูมิภายในห้องได้ในระดับนึงเลยทีเดียว
วิธีคลายร้อนแบบที่ 2 รับประทานอาหารคลายร้อน
ศาสตร์อาหารจีนมีการพูดถึงในเรื่องของหยินหยาง คนจีนจึงมักจะให้ความสำคัญกับอาหารในการปรับสมดุลของร่างกาย โดยในสมัยราชวงศ์ซ่ง เมื่อถึงฤดูร้อนที่อากาศอบอ้าว ร้านเครื่องดื่มเย็นๆ จะไม่ปิดจนกว่าจะถึงยามสาม (ห้าทุ่มถึงตี1) ส่วนขนมหวานเย็น อย่าง “ บัวลอยน้ำแข็งหิมะ (冰雪冷元子) ” “ ซุปชะเอมเทศน้ำแข็งหิมะ (冰雪甘草汤) ” และ “ น้ำลิ้นจี่ (凉水荔枝膏) ” ได้รับความนิยมอย่างมาก
ตั้งแต่สมัยราชวงศ์หมิงและชิง “ ซุปเม็ดบัว (莲子汤) ” ได้รับความนิยมมากที่สุดในหมู่คนทั่วไป ซึ่งในศาสตร์การแพทย์แผนจีน เมล็ดบัวมีรสอ่อนและหวาน มีสรรพคุณในการบำรุงหัวใจและไต นอกจากนี้ ในราชวงศ์ชิงยังมีส่วนผสมที่ใส่เพิ่มเข้าไปในถ้วยหวานเย็นที่ได้รับความนิยมอีกหลายชนิด เช่น เต้าหู้อัลมอนด์ (杏仁豆腐) เค้กพุทรา (枣泥糕) เป็นต้น แค่ฟังชื่อก็อยากหามาทานบ้างแล้วใช่มั้ยคะ
วิธีคลายร้อนแบบที่ 3 สิ่งประดิษฐ์ระบายร้อน
ในสมัยที่ยังไม่มีพัดลมไฟฟ้าใช้อย่างปัจจุบัน คนจีนโบราณนิยมใช้พัดระบบManual อย่างพัดกระดาษที่เรียกว่า สหายเย็น (凉友) มาเป็นตัวช่วยคลายร้อน
นอกจากนี้ คนจีนโบราณยังนิยมนำกระเบื้องเนื้ออ่อนอย่างพอร์ซเลนมาทำเป็นหมอน (瓷枕) ซึ่งจะมีการวาดลวดลายหรือบทกวีไว้บนตัวหมอนด้วยการเคลือบสี ถูกนำมาใช้ครั้งแรกในราชวงศ์ซุย และได้รับความนิยมหลังราชวงศ์ถัง
ข้อมูลอ้างอิง
Baidu. (n.d.). Porcelain pillow [瓷枕]. https://baike.baidu.com/item/瓷枕/3237818
Douguo delicacies. (n.d.). Popular dessert in the Song Dynasty, Ice and Snow Leng Yuanzi [宋代爆红甜品,冰雪冷元子]. https://m.douguo.com/recipe/mip/3104669
Zhou, Y.M. (2018, July 24). There are different ways to spend the summer and avoid the heat, this is how the wise ancients spent their summers [消夏避暑各有别致，智慧的古人如此度夏]. Xinhua Net. http://m.xinhuanet.com/ah/2018-07/24/c_1123163822.htm