หลายๆท่านคงคุ้นตากับคำศัพท์นี้เป็นอย่างดี “ 谚语 ” ทว่าแปลเป็นภาษาไทยแบบตรงตัวแล้วนั้นก็อาจหมายถึงสุภาษิตคำพังเพย ซึ่งในภาษาจีนนั้นต่างก็มีอยู่มากมายหลากหลายสำนวน ซึ่งอาจจะนำมาเปรียบเปรยสถานการณ์ต่างๆ หรืออาจรวมไปถึงสิ่งที่เป็นรูปธรรมมีความเป็นจริงหรืออาจสื่อถึงผู้คนในรุ่นก่อนมีการสืบทอดต่อๆกันมา ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน และในปัจจุบันก็ยังคงมีใช้กันอย่างแพร่หลาย แต่วันนี้ผู้เขียนขออญาตนำเสนอสำนวนในอีกรูปแบบหนึ่งที่มีการสะท้อนถึงอัตลักษณ์ท้องถิ่นนั้นๆ โดยถ่ายทอดผ่านสำนวนพื้นบ้านที่มีชื่อเรียกว่า —— 民间俗语
“ 生在苏州 玩在杭州 ” หลายๆท่านคงสงสัยทำไมถึงต้องเรียกว่า “ เกิดที่เมืองซูโจว และเที่ยวเล่นที่หางโจว ” อันเนื่องมาจากเมืองดังกล่าวไม่เพียงแต่เป็นเมืองที่โดดเด่นเรื่องประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม อีกทั้งยังเต็มไปด้วยความงดงามของธรรมชาติที่เหมือนดังภาพวาด อาทิทะเลสาบที่มีมากถึง 7 แห่ง อาทิ มีตำราเรียนหรือบทกลอนหลายๆบทกลอนได้มีการพรรณนาถึงความงามทะเลสาบ（西湖）ซีหู สภาพอากาศที่ชุ่มชื้นด้วยความงามที่ธรรมชาติสรรสร้างคนสมัยก่อนจึงได้มีการพรรณนาถึงความงามของเมืองดังกล่าวว่า “上有天堂，下有苏杭 ” เป็นเมืองที่มีความงดงามดุจดังสวรรค์ “苏州风光好，美女遍地，人才辈出 ” ธรรมชาติงดงามตา หนุ่มสาวสวยสดประดุจเทพปั้น เป็นเมืองของนักปราชญ์ มีผู้คนมากมายต่างก็หมายปองและปรารถนาที่จะมาใช้ชีวิตในเมืองแห่งนี้
“ 穿在杭州 ” เครื่องนุ่งห่มถือว่าเป็นหนึ่งในปัจจัยสี่ของมนุษย์ ที่เมืองหางโจวนี้ได้ขึ้นชื่อว่าเป็นเมืองแห่งเสื้อผ้าอาภรณ์ ที่หลายๆคนรู้จักกับผ้าไหมเนื้อดีรวมทั้งยังมีชื่อเสียงเลื่องลือไปทั่วทุกสารทิศตั้งแต่ยุคอดีตจนถึงปัจจุบัน คนจีนทุกคนต่างทราบกันดีในนามของ “ 丝绸之府 ” เมืองหลวงของผ้าไหม อีกทั้งยังเป็นเมืองศูนย์กลางการค้าบนเส้นทางสายไหมในสมัยโบราณกาล รวมถึงเป็นหนึ่งใน7เมืองโบราณของจีน ในพื้นที่ดังกล่าวเมื่อย้อนกลับไปราวประมาณ 4,700 ปี ในยุคของอารยธรรม（ 良渚文化）เหลียงจู ได้มีการขุดพบเครื่องมือสิ่งทอผ้าไหมกระจายอยู่เป็นจำนวนมากในพื้นที่ดังกล่าว และในยุคราชวงศ์ถังมีนักกวีท่านหนึ่ง（ 白居易）ไป๋จวู้ยอี้ ได้เขียนบทกลอนสะท้อนถึงความเป็นอัตลักษณ์ของหางโจวโดยถ่ายทอดออกมาผ่านบทกลอน《杭州春望》หางโจวชุนว่าง และมีท่อนหนึ่งของบทกลอนได้กล่าวถึงอาภรณ์ไว้ว่า “ 丝袖织绫夸柿蒂 ” ซึ่งกวีข้างต้นเป็นการพรรณนาถึงทักษะการทอผ้าอันประณีตของคนงานหญิงในหางโจว
“ 食在广州一语，几无人不知之，久已成为俗谚。” ทุกท่านคงทราบกันดีว่าอาหารในประเทศจีนนั้นอยู่อยู่ทั้งหมด 8 กลุ่มใหญ่ๆ ไม่ว่าจะเป็น （山东菜）อาหารซานตง （四川菜）อาหารเสฉวน （江苏菜）อาหารเจียงซู （浙江菜）อาหารเจอเจียง （福建菜）อาหารฮกเกี้ยน （湖南菜）อาหารหูหนาน （安徽菜）อาหารอันฮุย และ （粤菜） อาหารกวางตุ้ง ซึ่งในบรรดาอาหารทั้ง 8 กลุ่มนี้ อาหารที่ได้มีการขึ้นชื่อว่ามีความหลากหลายในเรื่องของวัตถุดิบคงหนีไม่พ้นอาหารกวางตุ้ง（广府菜）กว่างฟู่ช่าย หรือ อาหารกว่างโจว คืออาหารหลักตัวแทนของอาหารกวางตุ้งทั้งหมด คนกว่างโจวค่อนข้างให้ความสำคัญกับวัตถุดิบที่นำมาใช้ในการประกอบอาหาร กว่างโจวถือว่าเป็นเมืองแห่งการค้านับมาหลายชั่วอายุคน ไม่ว่าจะเดินไปตรอกซอยไหนของกว่างโจวก็สามารถพบอาหารการกินได้โดยทั่วไป เพื่อตอกย้ำความชัดเจนของสำนวนนี้ย้อนไปเมื่อปี 1927 （鲁迅 ）หลู่ซวิ้น นักประพันธ์ชื่อดังของจีนในสมัยนั้นได้นั่งเรือไปเยือนกว่างโจวโดยการเยือนครั้งนั้นได้มีเพื่อนเก่าของเขาเป็นคนนำเที่ยวและให้การต้อนรับ ก่อนที่เขาจะเดินออกจากกว่างโจวเขาได้เขียนจดหมายถึงเพื่อนเก่าของเขาโดยมีเนื้อความท่อนหนึ่งที่กล่าวว่า “ 这里很繁盛，饮食倒极便当。” เมืองนี้เจริญรุ่งเรือง ถึงอาหารจะมีราคาสูงแต่ก็คุ้มค่ากับวัตถุดิบที่นำมาใช้ใรการปรุงแต่ง
“死在柳州” เกิดแก่เจ็บตายมนุษย์เราทุกคนล้วนแล้วแต่ต้องประสบพบเจอ แต่ทำไมถึงต้องเลือกความตายที่หลิ่วโจว คนจีนต่างทราบกันดีว่าในเขตพื้นที่นี้มีไม้จำปาเนื้อพันธ์ดีกระจายอยู่เป็นจำนวนมากและผู้คนนิยมนำมาแปรรูปเป็นโลงศพหลายชั่วอายุคน ตามตำนานกล่าวขานไขถึง （柳宗元）หลิ่วจงหยวน บุคคลท่านนี้เป็นหนึ่งในนักศึกษาเอกสมัย“ 唐宋八大家之一 ” หลิ่วจงหยวนได้ไปรับราชการที่หลิ่วโจว และเคยถูกเนรเทศจากเมืองใหญ่ ให้มาอยู่ในเมืองหลิ่วโจว และ เขาได้สิ้นชีวิตลงในเวลาต่อมา ผู้คนในหลิ่วโจวต่างก็แสดงความเสียใจต่อการจากไปของหลิ่วจงหยวน ในเวลาเดียวกันจึงได้สั่งจัดทำ （楠木棺材）หนานมู่กวนฉาย หรือ โลงศพไม้จำปา และนำร่างที่ไร้ซึ่งวิญญาณของหลิ่วจงหยวนบรรจุลงหีบศพ ศพของหลิ่วจงหยวนจำเป็นต้องเคลื่อนย้ายนำกลับประกอบพิธีกรรมและฝังร่างที่บ้านเกิดที่（河东）เมืองเหอตง แต่ทว่าระยะทางค่อนข้างไกลหลายพันลี้ อาจต้องใช้เวลาหลายวันในการเคลื่อนย้ายร่าง แต่พอถึงบ้านเกิดของหลิ่วจงหยวนกลับทำให้หลายๆคนต้องประหลาดใจกับสภาพร่างที่บรรจุอยู่ภายในหีบ เพราะร่างนั้นยังคงสภาพดี ไม่มีการย่อยสลายใดๆทั้งสิ้น ใบหน้าของเขายังคงเดิม และเรื่องราวการจากไปของหลิ่วจงหยวน จึงเป็นที่มาของสำนวนดังกล่าว
“ 生在苏州，穿在杭州，食在广州，死在柳州 ” เป็นนำนวนที่สื่อถึงอัตลักษณ์ท้องถิ่นนั้นๆ ได้อย่างชัดเจน ต่างก็มีนัยสำคัญของวัฒนธรรมที่สอดแทรกอยู่ อาทิ วัฒนธรรมการกิน อารยธรรมของนุษย์ในแต่ละช่วงยุคสมัย วัฒนธรรมการแต่งกาย และเมืองข้างต้นที่กล่าวมาทั้งหมดนี้คนจีนส่วนใหญ่ต่างก็ปรารถนาอยากมาใช้ชีวิต ผู้เขียนหวังเป็นอย่างยิ่งว่าทุกท่านจะมีโอกาสเข้าไปเยี่ยมชม ดังสำนวนจีนที่ได้กล่าวไว้ว่า “ 心动不如行动 ” ใจของทุกคนน่าจะอยู่ที่เมืองจีนกันแล้ว อย่าลืมเปิดประสบการณ์ใหม่ๆ ลองไปสัมผัสตามรอยอารยธรรมผ่านสำนวนจีนกันนะครับ
อ้างอิง
知乎“生活在苏州是什么样的感受？ ”https://www.zhihu.com/question/310610289/answer/826595920
百科“上有天堂下有苏杭” https://baike.sogou.com/v76609076.htm
知乎“为什么说上有天堂，下有苏杭” https://www.zhihu.com/question/50177049
搜狐民谣“生在杭州，死在柳州” https://www.sohu.com/a/465994371_99943903
家和家政 https://zhidao.baidu.com/question/511975291.html