ตัวอักษรภาษาจีน คือ ตัวอักษรที่แสดงความหมายด้วยรูปภาพหรือที่เรียกว่า “อักษรภาพ” ตัวอย่างเช่น 人 (คน) 日 (พระอาทิตย์) 月 (พระจันทร์) 水 (น้ำ) 火 (ไฟ) 山 (ภูเขา) เป็นต้น และบางคำก็จะมีการรวมหลาย ๆ ภาพไว้ในตัวอักษรตัวเดียวก็ได้ หลายท่านคงอยากทราบว่าตัวอักษรคำว่า “กฎหมาย” ภาษาจีนเขียนอย่างไร และมีการนำภาพอะไรมารวมกันบ้าง ตัวอักษรคำว่า “กฎหมาย” ในภาษาจีนตรงกับคำว่า 法หากพิจารณาจากตัวอักษรนี้อาจกล่าวได้ว่า มีคำว่า “น้ำ” กับ คำว่า “ไป” ผสมกันอยู่ จนทำให้หลายคนสงสัยว่ากฎหมายกับน้ำเกี่ยวข้องกันอย่างไร แล้วกฎหมายทำไมต้องมีกิริยาการไปรวมอยู่ด้วย หรือกฎหมายจะเหมือนสายน้ำที่ไหลไปกันแน่ วันนี้ผู้เขียนจึงจะขออนุญาตมาแถลงข้อสงสัยนี้ให้ทราบ
ตัวอักษรคำว่ากฎหมายแต่เดิมได้แก่ตัวอักษร 灋 อันประกอบไปด้วยสามส่วน ได้แก่ 1) คำว่า “น้ำ” (氵) หรือ น้ำสามหยด （三点水）2) คำว่า สัตว์ในตำนานจีนโบราณมีเขาเดียว “廌” และ 3) คำว่า “ไป” 去 โดยผู้เขียนจะขออธิบายความหมายของแต่ละคำดังต่อไปนี้
ตัวอักษรแรก ได้แก่ คำว่า “น้ำ” ถูกนำมาเป็นสัญลักษณ์หนึ่งของกฎหมาย เนื่องจากน้ำมีความราบเรียบและเที่ยงตรง ไม่มีสิ่งใดในโลกเรียบและตรงได้เท่ากับระดับของน้ำ น้ำจึงเป็นสัญลักษณ์แสดงให้เห็นถึงความเท่าเทียมและยุติธรรม แม้จะมีผู้โต้แย้งว่าภูเขาน่าจะมีความเหมาะสมกว่าน้ำที่จะเป็นสัญลักษณ์ของคำว่า “กฎหมาย” เนื่องจากน้ำที่นิ่งเท่านั้นจึงจะราบเรียบ โดยทั่วไปน้ำไหลจะมีลักษณะโค้งไปโค้งมา เมื่อพบความเย็นจะกลายเป็นน้ำแข็ง เมื่อพบความร้อนจะกลายเป็นไอ ผันแปรไปไม่มีความเสถียร ความราบเรียบจึงไม่ใช่ลักษณะที่สำคัญของน้ำ ดังนั้น กฎหมายควรจะมีลักษณะเป็นภูเขาที่แม้จะไม่ราบเรียบทั้งหมดแต่ก็มั่นคงไม่เปลี่ยนแปลง แต่หากพิจารณาในแง่ประวัติศาสตร์ อัครมหาเสนาบดีเว่ยเจิ้ง （魏徵）ในสมัยราชวงศ์ถังได้แสดงความเห็นไว้ว่า “กฎหมายคือความสมดุลของประเทศและเป็นบรรทัดฐานของกาลเวลา ความสมดุลถูกกำหนดมาจากความหนักเบา ส่วนบรรทัดฐานถูกกำหนดจากความเที่ยงตรง” “法，国之权衡也，时之准绳也：权衡之所以定轻重，准绳之所以定曲直”กฎหมายในฐานะที่เป็นกฎเกณฑ์ทางสังคมหากมีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา สังคมก็จะไร้ระเบียบ กฎหมายจะไม่เป็นกฎหมาย ดังนั้น เพียงเพราะเสถียรภาพของกฎหมายย่อมไม่อาจทำให้กฎหมายสมบูรณ์ได้ แต่พึงมีความสัมพันธ์ร่วมกับสิ่งอื่น ๆ สังคมที่มีความเปลี่ยนแปลงตลอดเวลาจึงอาจไม่เหมาะกับกฎหมายที่มีลักษณะจำกัด ด้วยเหตุดังกล่าว กฎหมายแม้จะต้องมีเสถียรภาพแต่ก็ต้องคำนึงถึงเรื่องอื่น ๆ ประกอบด้วย หากพิจารณาดังนี้แล้ว น้ำจึงมีความเหมาะสมกับการเป็นกฎหมายมากกว่าภูเขา
ตัวอักษรที่สอง ได้แก่ คำว่า “廌”หรือ 獬豸หมายถึง สัตว์ชนิดหนึ่งในตำนานของจีนโบราณ ซึ่งเป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ที่สามารถตัดสินคดีความ (神兽断讼) โดยแยกแยะความถูกผิดได้ ตามตำนานเล่ากันว่ามีชายคนหนึ่งชื่อเกาเถา 皋陶เป็นผู้มีชื่อเสียงด้านความเที่ยงธรรมได้รับการแต่งตั้งให้เป็นผู้พิพากษาตัดสินคดีความ ขณะตัดสินคดีหากได้พบอุปสรรค เขาจะใช้ 廌 ช่วยตัดสินคดีโดยให้ใช้เขาอันแหลมคมของมันไปแตะที่ผู้กระทำผิดต่อมา 廌 ได้ถูกนำมาเป็นสัญลักษณ์ของหมวกทรงแหลมของเจ้าหน้าที่รัฐ เรียกว่า มงกุฏเซี๊ยะจื้อ 獬豸冠
ตัวอักษรที่สาม ได้แก่ คำว่า 去 ตัวอักษรตัวนี้แท้จริงแล้วมีสองความหมาย ความหมายแรก คือ กิริยาที่แปลว่า “ไป” และความหมายที่สอง คือ การกำจัด祛除 ดังนั้น เมื่อนำตัวอักษรตัวนี้มาไว้ข้างล่าง 廌 จึงแปลความหมายได้ว่าการกำจัด และหมายถึงกำจัดสิ่งที่ไม่ถูกต้องออกไปนั่นเอง
ดังนั้น ตัวอักษรจีนคำว่า “กฎหมาย” นี้ จึงมีสองความหมายที่ซ่อนอยู่ ได้แก่ กฎหมายต้องอำนวยความเที่ยงธรรมและยุติธรรมได้ประดุจระดับของน้ำที่ราบเรียบเท่าเทียมกันเสมอ และต้องสามารถขจัดสิ่งที่ไม่ถูกต้องออกไปได้ ซึ่งสอดคล้องกับสวี่เซิ้น (许慎) แห่งราชวงศ์ฮั่นตะวันออกที่ได้กล่าวไว้ว่า 灋คือ การลงโทษเที่ยงธรรมดุจสายน้ำ และขจัดผู้กระทำผิดให้สิ้นไป “灋，刑也。平之如水，从水；廌，所以触不直者；去之，从去”。
ต่อมา ตัวอักษร 灋ได้มีการพัฒนาเป็นอักษรจีนรูปแบบมาตรฐานหรืออักษรบรรจง ที่เรียกว่าข่ายซู 楷书ในยุคปลายราชวงศ์ฮั่นตะวันออก จึงได้มีการตัดตัว 廌ออกไปกลายเป็นตัวอักษร法และได้ถูกนำมาใช้นับแต่นั้นเป็นต้นมา
อ้างอิง
http://m.ccdi.gov.cn/content/5b/c5/22440.html
https://www.chinacourt.org/.../2012/09/id/604030.shtml
http://art.people.com.cn/n1/2016/0701/c206244-28515093.html