คนไทยรู้จักคุ้นเคยกับสุภาษิตจีนมานานแล้ว แต่คุณเคยสงสัยบ้างหรือไม่ว่าเหตุใดจึงใช้สุภาษิตเหล่านี้ เช่น “跳进黄河也洗不清”(ถึงแม้ว่าจะกระโดดลงไปล้างตัวที่ในแม่น้ำฮวงโหก็ล้างไม่เกลี้ยง) ซึ่งในความเป็นจริงแม่น้ำฮวงโหมีสีเหลืองโดยเกิดจากกระแสน้ำไหลได้ไหลผ่านบริเวณที่ราบสูงซึ่งเป็นดินเหลืองแล้วได้พัดพาเอาตะกอนดินทรายสีเหลืองติดมาด้วย จึงทำให้แม่น้ำกลายเป็นสีเหลือง ถ้าตั้งใจกระโดดลงไปในแม่น้ำเพื่อชำระร่างกายให้สะอาดจริงๆ ไม่มีทางสะอาดแน่นอน แล้วทำไมในสุภาษิตจีนถึงได้ใช้คำกล่าวนี้ นอกจากนี้ยังมีสุภาษิตซึ่งหากแปลตรงตัวจะมีความหมายแปลกจากแนวความคิดของคนทั่วไป อย่างสุภาษิต “舍不得孩子套不着狼”(ไม่ยอมเสียลูกก็ไม่ได้หมาป่า) ยังมีสุภาษิตที่น่าสนใจอีกหนึ่งสุภาษิตที่กล่าวว่า“打破砂锅问到底”(ตีหม้อดินแตกแล้วถามให้ถึงที่สุด) ในคำว่า “หม้อดิน” กับ “ถาม”มีความสัมพันธ์เชื่อมโยงอะไรกัน ทำไมก่อนถามต้องตีหม้อ แล้วต้องถามใคร
“跳进黄河也洗不清”ในที่นี้ไม่ได้หมายถึงกระโดดลงไปล้างตัวที่ในแม่น้ำฮวงโหจริงๆ แต่หมายถึง ไม่ว่าจะแก้ตัวอย่างไรก็แก้ตัวไม่ขึ้นแล้วจริงๆ อุปมาถึงผู้บริสุทธิ์แต่ถูกทุกคนหาว่ากระทำความผิด วิธีในการใช้สุภาษิตนี้ เช่น我明明没做，但大家都这样说，我现在真是跳进黄河也洗不清了。ทั้ง ๆ ที่ฉันไม่ได้ทำ แต่ทุกคนล้วนพูดว่าฉันเป็นผู้กระทำ ตอนนี้ไม่ว่าฉันจะแก้ตัวอย่างไร ก็แก้ตัวไม่ขึ้นแล้วจริง ๆ
“舍不得孩子套不着狼”ใช้อุปมาว่าหากต้องการไปถึงเป้าหมายที่ต้องการ ต้องยอมสูญเสียบางสิ่งบางอย่างที่มีค่ามากเป็นการแลกเปลี่ยน จริงๆแล้วสุภาษิตนี้ถูกเข้าใจผิดและใช้ผิดมาโดยตลอด ในสุภาษิตนี้เดิมเขียนว่า “舍不得鞋子套不着狼” หมายถึงการไปจับหมาป่าต้องเดินข้ามภูเขาหลาย ๆ ลูก ดังนั้นถ้าอยากได้หมาป่าต้องไม่กลัวการเดินทางไกล และไม่กลัวที่จะต้องเสียรองเท้าจากการเดินทางไกล แต่เนื่องจากในภาษาจีนโบราณไม่มีการออกเสียง j q x ในภาษาจีนโบราณ “鞋子xié zi”จะอ่านว่า“孩子hái zi” ที่ผ่านมา100 กว่าปี ทุกคนก็จะออกเสียงรองเท้า ว่า“hái zi” จึงกลายมาเป็นสุภาษิต“舍不得孩子套不着狼”ที่ใช้ในปัจจุบัน
“打破砂锅问到底” หากแปลตรงตัวจะหมายถึง ตีหม้อดินแตกแล้วถามให้ถึงที่สุด เป็นการอุปมาว่า ได้ซักถามจนถึงต้นตอของเรื่อง จริงๆแล้วสุภาษิตนี้ควรเขียนว่า“打破砂锅璺到底” โดยในคำศัพท์คำว่า“璺wèn” ในที่นี้จะหมายถึงรอยแตก ซึ่งเป็นการแทนลักษณะจริงของเวลาที่ทำการตีหม้อดินหรือเวลาที่หม้อดินเกิดการกระทบอย่างแรงจนเกิดการแตกร้าว หม้อมักจะเกิดการแตกเป็นรอยร้าวจากด้านบนไปยังด้านล่างสุดของหม้อ วิธีในการใช้สุภาษิตนี้ เช่น我们有疑问就该打破砂锅问到底。เมื่อพวกเรามีข้อสงสัยก็ควรถามให้ถึงที่สุดเพื่อให้เข้าใจในข้อสงสัยนั้น
สุภาษิตจีนนั้นมีมากมาย แล้วคุณล่ะยังรู้จักสุภาษิตอื่นที่น่าสนใจอีกไหม