สังคมของชาวจีนในสมัยโบราณกาล “ม้า” เป็นหนึ่งในสรรพสัตว์ที่เป็นปัจจัยหลักสำคัญต่อการดำรงชีวิตของผู้คนในช่วงยุคสมัยนั้น และเมื่อกล่าวถึงช่วงยุคสมัยที่มีการทำศึกสงคราม ผู้คนมักจะสรรหาม้าพันธุ์ดีมาใช้เป็นพาหนะในยามออกศึก จนฮ่องเต้ต้องก่อตั้งหน่วยงานเพาะเลี้ยงม้าขึ้นเฉพาะกิจ หรือที่เรียกกันว่า หม่าเจิ้ง(马政) ถึงแม้ว่าในปัจจุบันนั้นไม่มีการทำศึกสงครามเหมือนในอดีตกาลแล้ว แต่เหตุไฉน “ม้า”ยังคงเป็นสัตว์มงคลที่ได้รับความนิยมจากชาวจีนเป็นจำนวนมาก?
วันนี้อัศวินขี่ม้าขาวคนนี้จะมาสปอยความเชื่อของชาวจีนที่ซ่อนอยู่ในตัวม้ากันครับ
1. “ม้า” คือตัวแทนของมังกร และอำนาจบารมี
ชาวจีนเชื่อว่า มังกรเป็นหนึ่งในสัตว์ที่มีตัวตนอยู่จริง แต่ไม่เคยมีผู้ใดเคยเห็นหรือสัมผัส ฉะนั้นผู้คนเลยตี๊ต่างว่ามังกรมีรูปร่างคล้ายคลึงกับม้า คัมภีร์ลุ่นเหิง《论衡》เล่าว่า รูปมังกรที่คนทั่วไปวาดจะมีลักษณะ “หัวราวกับม้า หางเหมือนงู” และในนวนิยายไซอิ๋วก็ยังจับม้ามาเชื่อมโยงกับมังกรอีกเช่นกัน ตามตำนานเล่าว่า ม้าขาวที่พระถังซัมจั๋งขี่เป็นพาหนะนั้นแท้จริงแล้วเป็นลูกของพญามังกรเจ้าสมุทร（东海龙王） ที่แปลงกายมา ชาวจีนในอดีตมักนำม้ามาเปรียบเปรยคู่กับสัตว์ในตำนานอย่างมังกร และมังกรก็คือสัญลักษณ์ความยิ่งใหญ่ของฮ่องเต้นั่นเอง
2. “ม้า” สื่อถึงท้องนภา และความแข็งแรง
คัมภีร์โจวอี้ได้เล่าถึงแผนผังทั้ง 8 ทิศ ซึ่ง“เฉียน”（乾）คือม้า และท้องนภา เป็นตัวแทนของพลังหยาง บ่งบอกถึงความเข้มแข็งและความแข็งแรง (乾为马，乾为天，为健；健者，“健行”之意)
3. “ม้า” แทนบุคคลที่มีความสามารถ
ม้าเป็นสัญลักษณะที่ชาวจีนนำมาใช้ในการเปรียบเทียบคนที่มีความสามารถ เปรียบดั่งอัจฉริยบุคคล ซึ่งจีนมีสำนวนที่ว่า 伯乐相马 กล่าวถึงคนที่มีความสามารถ รู้จุดเด่น หรือใช้คนถูกต้อง คนที่ชื่อ ป๋อเล่อ คือคนของฉินมู่กงในสมัยยุคชุนชิวจ้านกั๋ว ชำนาญในการเลี้ยงม้า ซึ่งม้าที่เขาเลี้ยงสามารถวิ่งได้ไกลกว่าพันลี้
นอกจากนี้ ม้าทั้งแปดของโจวมู่หวาง(周穆王) ได้แก่ เจวี๋ยตี้(绝地)ม้าที่ควบเท้า จนแทบลอยตัวไม่ติดฝุ่น ฟานยวี่(翻羽)ม้าที่วิ่งไวกว่านกบิน เปิ้นจิง(奔菁)ม้าที่วิ่งได้ไกลกว่าหมื่นลี้ในยามราตรี ชาวหยิ่ง(超影)ม้าที่วิ่งไวจนเงาตามไม่ทัน ยวี๋ฮุย(逾辉)ม้าที่มีขนสวย เงาประกาย ชาวกวาง(超光)ม้าที่วิ่งไวเหนือแสง เถิงอู้(腾雾)ม้าที่ตอนขี่ประดุจนั่งลอยอยู่บนก้อนเมฆ เสียอี้(挟翼)ม้าที่วิ่งราวกับมีปีกบิน ทุกครั้งที่สยายปีกโบยบิน สามารถบินไปได้ไกลกว่าเก้าหมื่นลี้ ม้าทั้ง 8 ตัวนี้ เป็นม้าที่โจวมู่หวางใช้ขี่เป็นประจำ
4. “ม้า” ตัวแทนแห่งความสำเร็จ
จากข้อ 3 ที่ได้กล่าวถึงนั้น ม้าทั้ง 8 ตัวของโจวมู่หวาง ทุกท่านจะเห็นได้ว่าม้าทั้ง 8 ตัวล้วนมีความสามารถที่โดดเด่น และแตกต่างกัน คล้ายกับเทพเจ้าทั้งแปดหรือโป๊ยเซียน และในอีกมุมหนึ่ง ม้ายังเป็นอีกหนึ่งตัวแทนสัญลักษณ์ที่ถูกนำมาเปรียบเปรยว่าเป็นดั่งบุคลากรในองค์กร ม้าแต่ละตัวมีข้อดีข้อเสียแตกต่างกันฉันใด ในทำนองเดียวกันบุคลากรแต่ละคนก็ย่อมมีจุดเด่นเป็นของตัวเอง ซึ่งจุดเด่นของแต่ละบุคคลนั้นจะเป็นส่วนประกอบสำคัญที่จะผลักดันองค์กรก้าวขึ้นไปสู่บันไดแห่งความสำเร็จ ในภาษาจีนยังมีสำนวนสุภาษิตที่ว่า หม่าเต้าเฉิงกง(马到成功) ที่แปลตรงตัวได้ว่า หากม้ามาเยือน ทุกสิ่งอย่างก็จะประสบความสำเร็จ ซึ่งนักธุรกิจชาวจีน หรือคนที่มีเชื้อสายจีนส่วนใหญ่ มักจะแขวนภาพวาดม้า และจำนวนม้าในภาพมักจะเป็นเลขคู่ ซึ่ง 8 ตัวเป็นจำนวนที่พบได้บ่อยที่สุด
ในปัจจุบัน ชาวจีนน้อยคนที่ใช้ม้าเป็นยานพาหนะ ดังนั้นบทบาทของม้าก็ไม่ได้มีความสำคัญเทียบเท่ายุคสมัยก่อน แต่ทว่าสิ่งที่เห็นมากที่สุดกลับกลายเป็นสิ่งของที่แฝงมาในเรื่องของความเชื่อ
แหล่งข้อมูลอ้างอิง
八卦类象. (n.d.). 知乎专栏. Retrieved October 24, 2022, from https://zhuanlan.zhihu.com/p/25451899
翁佩群. (2012, April). 论中国古代鞍马画的发展与特点. 上海师范大学, 5-9.
庞进. (2014, January 26). 民俗雅绎：马与龙的文化缘. 民俗雅绎：马与龙的文化缘– 国学网. Retrieved October 24, 2022, from http://www.guoxue.com/?p=17678