ที่มา:เส้นทางสู่ปัญญาญาณ
擲筊 (อ่านว่า “จื่อเจียว” ในภาษาจีนกลาง หรือ “เจียะเปีย” ในภาษาแต้จิ๋ว) เป็นการเสี่ยงทายแบบดั้งเดิมในวัฒนธรรมจีน มีรากฐานยาวนานกว่า 2,000 ปี โดยเริ่มจากความเชื่อในศาสนาพุทธและลัทธิเต๋าที่ต้องการติดต่อสื่อสารกับเทพเจ้าและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ศาลเจ้าและวัดในสมัยก่อนจึงเริ่มใช้วิธีเสี่ยงทายนี้เพื่อให้คำตอบแก่ผู้คนที่มาสักการะ ซึ่งการเสี่ยงทายแบบนี้มีต้นกำเนิดตั้งแต่ปลายราชวงศ์ฮั่น (ประมาณ 200 ปีก่อนคริสต์ศักราช) และกลายมาเป็นหนึ่งในพิธีกรรมที่สำคัญของชาวจีนในหลายพื้นที่ ทั้งในจีนแผ่นดินใหญ่ ไต้หวัน ฮ่องกง และกลุ่มชาวจีนโพ้นทะเลที่อพยพไปตั้งรกรากในหลายประเทศ
ความหมาย : เสี่ยงทายสายสัมพันธ์สวรรค์
擲筊 ประกอบด้วยคำว่า “擲” (จื่อ) หมายถึง การโยน หรือขว้าง และ “筊” (เจียว) หมายถึง ไม้หรือวัตถุรูปครึ่งวงกลมที่มีด้านหนึ่งโค้งและด้านหนึ่งแบน โดย筊ถูกใช้เป็นเครื่องมือในการเสี่ยงทาย ด้วยการโยน筊 ออกไปและดูผลลัพธ์ที่ออกมา ซึ่งเชื่อว่าจะบ่งบอกถึงคำตอบที่เทพเจ้าหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ต้องการส่งสารกลับมายังผู้ขอคำปรึกษา
擲筊 มักถูกใช้ในสถานการณ์ที่ผู้คนต้องการขอคำแนะนำหรือคำตอบเกี่ยวกับเรื่องสำคัญ เช่น การทำธุรกิจ การเดินทาง การแต่งงาน และการตัดสินใจต่าง ๆ ในชีวิตประจำวัน โดยเฉพาะในวัฒนธรรมชาวจีน การเสี่ยงทาย擲筊 ในศาลเจ้าเป็นการแสดงความศรัทธาและความเคารพต่อเทพเจ้า หลายคนเชื่อว่าเทพเจ้าจะให้คำตอบที่ดีที่สุดและช่วยนำพาให้พ้นภัย นอกจากนี้ ยังเป็นวิธีหนึ่งในการเสริมสร้างความมั่นใจให้ผู้คนในการตัดสินใจ โดยถือว่าเทพเจ้าชี้นำให้เดินไปในทิศทางที่ถูกต้อง
สามผลลัพธ์แห่งจื่อเจียว: เมื่อเทพเจ้ายิ้ม ยอมรับ หรือปฏิเสธ
การโยน筊มักมีสามลักษณะผลลัพธ์ที่ได้รับการตีความต่างกัน ดังนี้
1.聖筊 (Shèngjiǎo) – คือการที่筊 ตกหงายด้านหนึ่งและคว่ำด้านหนึ่ง แปลว่า “เห็นชอบ” หรือ “ยอมรับ” หมายถึงเทพเจ้ายินยอมให้ทำหรือเห็นด้วยกับสิ่งที่ขอ
2.笑筊 (Xiàojiǎo) – คือการที่筊 ตกหงายขึ้นทั้งสองด้าน เป็นคำตอบแบบขบขัน บ่งบอกว่าเทพเจ้ายิ้มและให้ลองถามใหม่ แสดงถึงการไม่มีคำตอบที่ชัดเจน
3.陰筊 (Yīnjiǎo) – คือการที่筊 ตกคว่ำทั้งสองด้าน หมายถึง “ไม่เห็นชอบ” หรือ “ไม่ยอมรับ” แสดงว่าเทพเจ้าไม่เห็นด้วยกับคำขอนั้น
จากอดีตสู่ปัจจุบัน : สายใยศรัทธา 掷筊 พิธีกรรมข้ามกาลเวลา
ในอดีต 擲筊 เป็นที่นิยมมากในชุมชนชาวจีนโดยเฉพาะในศาลเจ้าท้องถิ่น การเสี่ยงทาย擲筊 กลายเป็นส่วนหนึ่งของพิธีกรรมประจำปี และยังมีบทบาทสำคัญในเทศกาลสำคัญ เช่น เทศกาลตรุษจีน ซึ่งผู้คนจะพากันมาสักการะและขอพรเทพเจ้าเพื่อเสริมความเป็นสิริมงคลให้ชีวิต
ปัจจุบัน 擲筊 ยังคงเป็นที่นิยมในชุมชนชาวจีนทั่วโลก โดยเฉพาะในไต้หวันที่เป็นศูนย์กลางของวัฒนธรรมจีนดั้งเดิม ผู้คนมักมาที่ศาลเจ้าเพื่อทำ擲筊 อย่างต่อเนื่อง ในบางศาลเจ้ามีการนำเทคโนโลยีมาช่วยในการแนะนำวิธีการเสี่ยงทายหรือมีแอปพลิเคชันที่ให้คำแนะนำเพิ่มเติม ส่วนในประเทศจีนแผ่นดินใหญ่ แม้ยังมีการเสี่ยงทาย筊 อยู่บ้างแต่ไม่แพร่หลายเหมือนไต้หวัน เนื่องจากรัฐบาลมีนโยบายควบคุมกิจกรรมทางศาสนาและความเชื่อในระดับหนึ่ง อย่างไรก็ตาม ชาวจีนในฮ่องกง สิงคโปร์ มาเลเซีย รวมถึงประเทศไทยยังคงสืบทอดการใช้擲筊 ในการเสี่ยงทายและขอพรจากเทพเจ้าเช่นเดิม
สายใยแห่งศรัทธา: 掷筊 สะพานเชื่อมบรรพบุรุษและชาวจีนโพ้นทะเล
สำหรับชาวจีนโพ้นทะเล การเสี่ยงทาย擲筊เป็นสัญลักษณ์ของการติดต่อสื่อสารกับบรรพบุรุษและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ พวกเขาเชื่อว่าแม้จะอยู่ห่างไกลจากบ้านเกิด แต่ยังสามารถรับการคุ้มครองและคำแนะนำจากเทพเจ้าได้ โดยเฉพาะชาวจีนในประเทศไทยที่มีการเสี่ยงทาย筊 ในศาลเจ้าท้องถิ่นเป็นประจำและถือเป็นสิ่งที่สะท้อนถึงความศรัทธาและความผูกพันกับวัฒนธรรมดั้งเดิมของตนเอง ชาวจีนโพ้นทะเลเชื่อว่าการเสี่ยงทาย擲筊 ช่วยนำทางให้พวกเขามีชีวิตที่มั่นคง มีสุขภาพแข็งแรง และประสบความสำเร็จในการดำเนินชีวิต
รายการอ้างอิง
陳國俊.(2006). 台灣民間信仰與擲筊文化的研究[Research on Taiwanese Folk Beliefs and the Culture of Jiaobei].台北:南天書局.
何九峰.(2015). 筊問天: 廟會文化的擲筊儀式與象徵[Divine Consultations: The Rituals and Symbolism of Jiaobei in Temple Festivals]. 香港:商務印書館.
楊一雄.(2012). 中國宗教儀式與擲筊之歷史發展[The Historical Development of Chinese Religious Rituals and Jiaobei]. 北京:北京大學出版社.